باغ نگارستان در شمال میدان بهارستان شهر تهران واقع شده است و بخشی از قصر یا باغ نگارستان دوره فتحعلی شاه قاجار است که با هدف ایجاد یک مرکز ییلاقی- حکومتی در خارج از دارالخلافه تهران ساخته شده است . در دوران پهلوی اول و به سال 1307 ه..ش، باغ نگارستان به عنوان محل دائمی دارالمعلمین عالی در نظر گرفته شد و با تلاش آقای دکتر غلامحسین صدیق به یک مرکز دانشگاهی تبدیل و به دانشسرای عالی تغییر نام داد. بدین منظور به دستور وزارت معارف بناهای قاجاری باغ تخریب و سه بنای بزرگ توسط نیکلای مارکوف تهیه و اجرا شد.
عمارت کتابخانه بخشی از مجموعه ساختمان های دانشسرای عالی است که در گوشه شمال شرقی باغ نگارستان واقع شده است. ساخت این عمارت در سال 1315 خورشیدی به عنوان بخشی از یک مجموعه آموزشی توسط وزیر معارف وقت (علی اصغر خان حکمت) به نیکلای مارکوف معمار روسی سفارش داده شد. در فاصله زمانی سال 1320 تا 1330 عمارت کتابخانه توسعه یافته و بخش شمالی به ساختمان کتابخانه افزوده می گردد.در این کتابخانه مدتی پروین اعتصامی شاعر پر آوازه کشور به عنوان کتابدار مشغول به فعالیت بوده است.
مجموعه نگارستان در سالهای 1377-1375 شمسی مورد بازسازی و مرمت قرار می گیرد اما مرمت ساختمان کتابخانه به دلیل کسری بودجه نیمه کاره می ماند. بر اساس تفاهم نامه ای که ما بین سازمان زیباسازی شهرداری تهران و دانشگاه تهران در سال 1393منعقد گردید مرمت ساختمان کتابخانه با هدف ایجاد فضای چند منظوره فرهنگی مجددا آغاز گردید و عملیات مرمت این بنا توسط پژوهشکده فرهنگ و هنر دانشگاه تهران با اعتباری که از سوی سازمان زیبا سازی شهرداری تهران تخصیص داده شد در طی دوسال انجام گرفته و هم اکنون آماده بهره برداری می باشد.
در این پروژه مطالعه و مستند نگاری و آسیب شناسی بنا انجام گردیده و به منظور شناخت لایه های تاریخی و فنون ساخت گمانه زنی و لایه برداری در بخش های مختلف بنا صورت پذیرفت. سونداژ و حفاری در زیرزمین بنا منجر به آشکار شدن آب انبار ی در جبهه شمالی زیرزمین شد.
در ادامه این پروژه با توجه به مطالعات صورت پذیرفته و ارزش های بنا و همچنین برنامه احیا نقشه های اجرایی جهت مرمت تهیه گردیده و اقدامات مرمتی صورت پذیرفته است. از آن جمله می توان به تخریب دیوارهای الحاقی و بازگرداندن بنا به شکل اولیه، مرمت و استحکام سازی خرپاها، اجرای عملیات یکپارچه سازی دیافراگم کف طبقات، مرمت آجرچینی و بندکشی سقف و دیوارهای زیرزمین و نازک کاری جداره های طبقات، رنگبرداری و مرمت درب و پنجرهای چوبی و ساخت پنجره های جدید، آماده سازی فضا و اجرای تاسیسات الکتریکی و مکانیکی اشاره نمود.
منبع خبری: مرجع متخصصان معماری ، سازمان زیباسازی شهر تهران